امروز: سه شنبه 29 اسفند 1402 برابر با 19 مارس 2024

دانشمند،ریاضیدان و اخترشناس مینابی

میناب نیوز: حسین بن موسی هرمزی حاسب نام دانشمند و اختر شناس مینابی است که براساس مستندات تاریخی در نیمه دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم شمسی در بندر هرمز که نام قدیم شهرستان میناب است، می زیسته و با دانشمندان و بزرگانی چون ابوریحان بیرونی، کوشیار گیلانی و ابوالوفای بوزجانی هم عصر بوده است.

حسین بن موسی هرمزی حاسب، ریاضیدان و اختر شناس مینابی (ایرانی) که براساس مستندات تاریخی در نیمه‌ی دوم قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری در بندر هرمز که نام قدیم شهرستان میناب است، می‌زیسته و با دانشمندان و بزرگانی نظیر ابوریحان بیرونی، کوشیار گیلانی و ابوالوفای بوزجانی هم‌عصر بوده‌است.

استفاده از لقب حاسب برای هرمزی نشان می‌دهد که وی نیز همانند سایر منجّمان دوره‌ی اسلامی در ریاضیات مهارت داشته است.

حسین بن موسی مبادرت به محاسبه‌ی سالهای کُرات آسمانی همچون ماه، زُهره، مرّیخ و مُشتری کرده و باعث شگفتی است که محاسبات وی در مقایسه با محاسبات دقیق امروزی از خطای حداقلی برخوردار است.

زیج شُستًکَه تنها اثر موجود از این اخترشناس ایرانی است که شامل مجموعه‌ای از قواعدی برای یافتن طول سماوی(دایرة البروجی) خورشید و ماه و سیارات با داشتن مقادیر مربوط به چهار سال قبل از سال مورد نظر و شامل 14 باب است: 1- تقویم شمس 2- تقویم قمر 3- تقویم زُحل 4- تقویم مشتری 5- تقویم مریخ 6- تقویم زهره 7- تقویم عطارد 8- تقویم جوزهر 9- معرفت ساعات و ارتفاعات 10- معرفت اجتماع و استقبال 11- معرفت رؤیت هلال 12- معرفت عرض قمر 13- معرفت کسوف شمس 14- معرفت خسوف قمر.. از اصل عربی این زیج که در برخی نسخه‌ها کتاب "حل المشکل فی مسیرالکواکب" خوانده شده، چند نسخه موجود است

که در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد، کتابخانه سلیمانیه استانبول و کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری( سپهسالار سابق) تهران نگهداری می‌شود.

هرمزی در این اثر از زیج خوارزمی و زیج حبش حاسب نام می‌برد که هر دو در قرن سوم هجری نوشته شده‌اند. چون مثال های زیج شستکه برای سال 384 یزدگردی آورده شده‌است، زمان نگارش آن را می‌توان 384 یزدگردی معادل با 394 هجری خورشیدی دانست. برابر آنچه در لغتنامه دهخدا آمده، واژه "شُستکه " در فارسی به معنی دستمال یا دستار یا دستارچه است که برای آن جمع مکسر عربی شستکات و صورت معرب شُستجه ذکر شده است. بنابراین زیج شستکه را می توان به معنی زیج کوچک یا زیج جیبی معنی کرد که با توجه به حجم و محتوای آن پذیرفتنی است.

هرمزی در زیج شستکه از زیج کبیر خود نیز نام می‌برد که هیچ نشانی از آن به جا نمانده است. براساس مستندات تاریخی در زمان هرمزی، هرمز نام بندر معتبری نزدیک به مصب رودخانه( میناب) بر کرانه خلیج فارس بوده که ویرانه‌های آن اکنون در 10 کیلومتری میناب برجاست. در حوالی سال 700 ه.ق اهالی هرمز از یورش مغولان به جزیره جرون پناه برده و آن را هرمز جدید نامیدند که اکنون نیز هرمز نام دارد.

آخرین اخبار

با ما در تماس باشید

عضویت در خبرنامه سایت

حالت های رنگی

 

الکسا

پیج رنک

coolsocial.net minab-news.ir CoolSocial.net Badge